Tętnicze nadciśnienie płucne to poważna nieuleczalna choroba. Jak zatem obecnie radzą sobie pacjenci i lekarze, gdy kontakt między nimi jest ograniczony? Jak wygląda leczenie i diagnostyka chorych?
Prof. dr hab. n. med. Grzegorz Kopeć
Klinika Chorób Serca i Naczyń, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Krakowski Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła II
Jaki wpływ na pacjentów z tętniczym nadciśnieniem płucnym ma pandemia COVID-19? Jak wygląda dostęp pacjentów do leczenia i diagnostyki?
Okres pandemii jest trudny dla wszystkich pacjentów oraz bez wątpienia jest wyzwaniem dla organizacji opieki nad chorymi. Trudności są związane z dwiema kwestiami. Pierwsza dotyczy obaw pacjentów przed zgłaszaniem się na planowe wizyty czy przed hospitalizacją. Ten strach przed możliwością zarażenia jest zrozumiały szczególnie biorąc pod uwagę, że zakażenie u chorych z tętniczym nadciśnieniem płucnym przebiega niekorzystnie. Znacznie częściej niż u osób bez tej choroby dochodzi do niewydolności oddechowej wymagającej respiratoterapii, a także notuje się większą liczbę zgonów.
Z drugiej strony zaś tętnicze nadciśnienie płucne jest chorobą ciężką, postępującą i wymaga stałej kontroli. Oznacza to, że lekarze co jakiś czas powinni pacjenta zbadać i wykonać dodatkowe badania, co najmniej raz do dwóch razy w roku (poza pandemią częściej). Mowa oczywiście o pacjentach stabilnych, inaczej to wygląda u chorych, których stan się pogarsza lub nie poprawia się mimo włączonego leczenia. W takim przypadku pacjent powinien kontaktować się z lekarzami, np. telefonicznie, by wspólnie zdecydować o konieczności pilnej wizyty. Należy pamiętać, że tętnicze nadciśnienie płucne jest to choroba postępująca, dlatego przy zachowaniu maksimum ostrożności epidemiologicznej staramy się nie tracić z oczu naszych pacjentów.
Jakie rozwiązania terapeutyczne dostępne są dla pacjentów ze zdiagnozowanym tętniczym nadciśnieniem płucnym w Polsce?
Pacjenci z tętniczym nadciśnieniem płucnym są leczeni w ramach programu Narodowego Funduszu Zdrowia. Program ten wskazuje, w jakich sytuacjach NFZ refunduje leczenie pacjentów, jakie są minimalne wymagania diagnostyki i monitorowania chorych. Możliwości terapeutyczne to przede wszystkim farmakoterapia jednym, dwoma lub trzema lekami w postaci tabletek (możliwość terapii trójtabletkowej zapowiadana jest od stycznia 2021) oraz w postaci leków podawanych dożylnie lub podskórnie (bardzo silnie działające leki z grupy prostacyklin). Stosowanie tej ostatniej grupy leków wymaga ciągłego wlewu za pomocą specjalnej pompy, dlatego opieka nad pacjentami leczonymi w ten sposób wymaga szczególnego wysiłku. Brakuje nam odpowiedniego systemu wsparcia tych chorych w ramach opieki domowej.
Jakie substancje rekomendowane są w przebiegu choroby o różnym nasileniu?
Istnieją trzy grupy leków, które można ze sobą łączyć. Pierwsza grupa substancji to inhibitory fosfodiesterazy typu 5 (sildenafil) i stymulatory cyklazy guanylowej (riociguat). Druga to antagoniści receptoru endoteliny (bosentan, macitentan), a trzecia to prostacykliny (epoprostenol, treprostinil, iloprost i zapowiadany na styczeń 2021 seleksypag). Zasada jest taka, że zwiększamy liczbę leków aż do osiągnięcia stanu przybliżonej normalizacji większości parametrów. Np. dążymy do tego, żeby pacjent leczony na nadciśnienie płucne wchodził na drugie piętro bez duszności. W Polsce mamy do dyspozycji większość połączeń lekowych (od listopada 2018 roku), jednak dopiero w styczniu 2021 roku będziemy mogli podawać pacjentom wszystkie trzy rodzaje leków w postaci tabletek (dotychczas trzecim lekiem był lek podawany w inhalacji lub za pomocą pomp). Z pewnością to leczenie trójtabletkowe nie będzie dotyczyć tych najcięższych pacjentów, ponieważ u nich konieczne jest szybkie zastosowanie wlewów podskórnych lub dożylnych.